1.Bariyer Yöntemler

* Kondom / Prezervatif 

Doğru ve cinsel ilişki süresince kullanıldığında sadece doğum kontrol amaçlı istenmeyen gebelikleri önlemede değil, aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde de etkin bir yöntemdir.

Sıklıkla lateks ya da poliüretan gibi maddelerden üretilirler. Güvenli, ucuz, yaygın olarak kolay ulaşılabilir, tek kullanımlık materyallerdir.

İki tür kondom bulunmaktadır; ilki eksternal kondom/ erkekler için olan, erekte olmuş penise takılır. Cinsel ilişkinin öncesinde penisin vajinaya penetrasyonundan önce takılmalı ve cinsel ilişki süresince kalmalıdır. İstenmeyen gebeliklere karşı %98 oranında koruma sağladığı bildirilmektedir.

İkincisi internal kondom/ kadınlar için olan, vajina içine yerleştirilen ve serviksi/rahim ağzını kapatan kondom türüdür.  İnternal kondom yaygın olarak bilinmese de doğru kullanıldığında etkin olmakla beraber cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. İstenmeyen gebeliklere karşı %95 oranında koruma sağladığı bildirilmektedir.

Kondom vajinal penetrasyon öncesinde, uygun boyutta kullanılmalıdır. İsteğe ya da ihtiyaca bağlı olarak (vajinal kuruluk, kondomu hissetmenin en aza indirilmesi, anal penetrasyon vb) çeşitli kayganlaştırıcılar kullanılabilir. Bu kayganlaştırıcıların su bazlı olanları ve sadece cinsel ilişki için önerilenleri kullanılmalıdır. Yağ bazlı olan ya da günlük yaşamda kullanılan yağ, nemlendirici vb maddeler önerilmemektedir. Aksi halde cilt-mukoza reaksiyonları, kondomun (üretildiği maddeye bağlı) yırtılması, yerinden çıkması ve işe yaramaması gibi sonuçlara neden olabilir. 

Etkinlik: Doğru kullanıldığında hem gebeliğin önlenmesinde hem de cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde oldukça etkili bir yöntemdir. Cinsel ilişkinin en başında takılmalı, doğru boyut (kişisel) seçilmeli ve cinsel ilişki sonlandırıldıktan sonra çıkarılmalıdır.

 Nadiren de olsa cinsel ilişki sırasında yerinden çıkma, yırtılma gibi istenmeyen durumlar yaşanabilse de en etkili yöntemlerin başında gelmektedir. Böyle bir durum yaşandığında plan b olarak doğru ertesi gün hapları kullanılabilir. 

*Rahim İçi Araç

Kadın üreme organı rahim içine yerleştirilen, genellikle “T” şeklinde olan bakır veya hormon emdirilmiş plastik materyallerdir. Sağlık profesyonelleri tarafından takılan bu araçlar, yumurtanın spermle buluşmasını ve döllenmeyi önleyerek doğum kontrolü sağlarlar. Bir kaç dakika gibi kısa sürede takılırlar ve yıllarca süren doğum kontrolü sağlarlar (yaklaşık 10 yıl)

Etkinlik: Gebeliğin önlenmesinde oldukça etkili bir yöntemdir (%100). Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkisi yoktur.  

*Diyafram

Kadın üreme organı rahim ağzına yerleştirilen, genellikle lateks materyalden imal edilen yumurtanın spermle buluşmasını ve döllenmeyi önleyerek doğum kontrolü sağlayan bir yöntemdir. Cinsel ilişki öncesinde (1-2 saat kadar) kadın tarafından takılır ve sonrasında yine kişinin kendisi tarafından çıkarılır. Birlikte spermisid (spermlerin yaşamasını engelleyen) jel ile birlikte kullanılması önerilmektedir.

Etkinlik: Gebeliğin önlenmesinde oldukça etkili bir yöntemdir. Spermisid jel ile kullanıldığında yaklaşık %90. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkisi yoktur.  

*Spermisid Jel

Cinsel ilişki öncesinde vajina içine uygulanan, spermlerin yaşamasını engelleyerek yumurtaya ulaşmasını ve döllenmeyi önleyen jel kıvamında kimyasallardır.

Cinsel ilişkiden yaklaşık 30 dakika önce kullanılmalı ve cinsel ilişki sonrası temizlenmemeli/yıkanmamalıdır. Yaklaşık 1 saat kadar etki süresi bulunmakta ve ilişki sürdürülecekse tekrarlanmalıdır.

Etkinlik: Gebeliğin önlenmesinde etkili bir yöntemdir ancak diğer bariyer yöntemlerle birlikte kullanılması önerilmektedir.  Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkisi yoktur.  

3.Hormonal Yöntemler

*Hormon İmplant

Sağlık profesyoneli tarafından uygulanan bir yöntemdir. Kolun iç kısmına enjektör benzeri bir aplikatör ile uygulanan, içeriğindeki hormonu kontrollü ve yavaş salan bir yöntemdir. Genellikle rahatsızlık vermediğinden uzun süreli (Yaklaşık 3-5 yıl) ve güvenli bir doğum kontrol yöntemidir.

Etkinlik: Gebeliğin önlenmesinde tam etkili bir yöntemdir (%100). Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkisi yoktur.  

*Oral Kontraseptifler / Doğum Kontrol Hapları

Doğum kontrolü için kullanılan ve yaygın bilinen bir yöntemdir. Kadının adet döngüsüne göre kullanılan ve hormon içeriğine göre rahmin iç yüzünün periyodik olarak hormonlar aracılığı ile olgunlaşmasını ve kanayarak dökülmesini sağlarlar.

Etkinlik: Gebeliğin önlenmesinde etkili bir yöntemdir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkisi yoktur.  

                                  Doğum Kontrol Hapları ile ilgi daha detaylı bilgi için tıklayın...

5. Geleneksel /Diğer Yöntemler

*Ritim Metodu /Takvim Yöntemi

Kadının adet döngüsü hesaplanarak ovülasyonun (yumurtlama / gebe kalınabilecek dönem) olacağı dönemin tahmin edilmesi ve bu dönemde cinsel ilişkiden sakınarak doğum kontrolü sağlanmaya çalışılan bir yöntemdir. Aylar boyunca adet döngüsünün takvime işaretlenerek hesaplanması gerekliliği nedeniyle Takvim yöntemi olarak da adlandırılır. Güvenilirliği düşüktür. Bu yöntemle korunma sırasında olabilecek riskli durumlar için plan b olarak  etkili ve güvenli  ertesi gün hapları tercih edilebilir. 

*Geri Çekme Metodu

Cinsel ilişki sırasında erkeğin boşalmasından hemen önce penisin vajinadan çıkarılması ve dışarı boşalması yöntemidir. Son derece “kişiye bağımlı” ve uygulanması zor bir yöntemdir.  Güvenilirliği düşüktür. Farkında olmadan az miktarda spermle bile gebelik olabileceğinden önerilen bir yöntem olarak kabul edilmez.  Bu yöntemle korunma sırasında olabilecek riskli durumlar için plan b olarak  etkili ve güvenli  ertesi gün hapları tercih edilebilir.